میل جنسی در افراد با معلولیت
بسیاری از افراد به اشتباه تصور می کنند که معلولیت و ناتوانی جسمی باعث از بین رفتن میل جنسی می شود در حالی که این مساله تاثیر چندانی بر اصل این قضیه ندارد بلکه شیوه ها و مهارت های آنها در ارتباط جنسی تغییر پیدا می کند.
به نظرات تخصصی دکتر حمید مهرابی، دکترای روانشناسی سلامت جنسی و عضو پژوهشگاه ابن سینا توجه کنیم:
یکی از مباحث مهمی که امروزه در اروپا به ویژه در کشور فرانسه به آن پرداخته می شود، مساله معلولیت و روابط جنسی است؛ این بحث از روزگار گذشته در جهان مطرح بود اما از سال 2008 فرانسه ( به عنوان بنیان گذار مساله حقوق جنسی معلولان) به صورت عینی تر و دقیق تر به این مبحث ورود پیدا کرده است.
در گذشته تصور می کردند معلولان می توانند حاوی ژن هایی باشند که معلولیت را به نسل های بعدی انتقال دهند بنابراین به آنها اجازه ازدواج داده نمی شد اما سازمان بهداشت جهانی جنسی، سال 2008 ازدواج را یکی از حقوق همه انسان ها و کسانی که دچار معلولیت هستند، دانست.
میان ازدواج و ارضای نیازهای جنسی تفاوت بسیاری وجود دارد. شاید نتوانیم ازدواج را به معنای دائم در مورد بسیاری از افراد تلقی کنیم یا اظهار کنیم که امکان ازدواج برای آنها وجود ندارند اما ارضای نیازهای جنسی مساله ای متفاوت است؛ هر موجود زنده ای که هورمون های جنسی دارد، نیاز جنسی در آن متبلور می شود. طبیعتا افراد دارای معلولیت هم نیازمند به رابطه جنسی هستند و به عنوان یک انسان این حق را دارند که نیازشان را برآورده کنند.
اکنون هر کشوری با توجه به شرایط اجتماعی، فرهنگی و مذهبی خود، راهکارهایی پیرامون این مساله در نظر گرفته است. مثلا در اروپا، با انعقاد قراردادی، حقوق افراد به لحاظ مادی، معنوی، شغلی، وظایف جنسی و حق فرزند آوری لحاظ می شود. مساله ای که اکنون در کشور اسلامی ما با عنوان ازدواج موقت از آن یاد می کنیم.
به گفته وی، هم اکنون افراد دارای دو طیف( دارای معلولیت و فاقد معلولیت) هستند؛ در رویکرد جدید جهانی افراد دارای معلولیت ارزش و جایگاه ویژه ای پیدا کرده اند. در این رویکرد به آنها ارزش معلولیت داده می شود که افراد دیگر فاقد این ارزش هستند.
به طور کلی تظاهرات مشکلات جنسی نه تنها در مردان دارای معلولیت بلکه در مردان عادی نیز بیشتر از زنان مشاهده می شود؛ افراد فاقد معلولیت هم می توانند به علت کاهش میل جنسی، کاهش هورمون های تستوسترون، اضطراب ها و نگرانی ها دچار مشکل شوند و نتوانند فرایند جنسی شان را کامل انجام دهند و به نعوظ کامل دسترسی پیدا کنند.
اگر مردی نعوظ نداشته باشد، عملا رابطه جنسی عقیم می شود، در حالی که اگر بانوان معلول حتی افرادی که فاقد معلولیت هستند، تمایلی به رابطه جنسی نداشته باشند باز هم رابطه جنسی ایجاد می شود زیرا عامل برقراری رابطه جنسی مرد است.
باید سلامت جنسی ناشنوایان و نابینایان مورد توجه قرار گیرد
اکنون تظاهرات بالینی مشکلات جنسی در مورد مردانی که دچار معلولیت جسمانی هستند مانند ضایعه نخاعی بیشتر از سایر معلولیت ها دیده می شود. هرچند این مشکل در زنان نیز وجود دارد. بزرگترین مشکل زنان دارای معلولیت قطعی نخاع این است که اندام های جنسی زنانه این افراد به دلیل قطع شدن طناب نخاعی شان، تحریک نمی شود و هیچ لذتی از رابطه جنسی پیدا نمی کنند.
هیچ دو فرد مبتلا به ضایعه نخاعی مانند یکدیگر نیستند. اکنون پزشکانی که روی ضایعه نخاعی فعالیت می کنند، به درستی می دانند که ضایعه نخاعی یا آسیب نخاعی به کدام بخش از طناب نخاعی وارد شده و چقدر می تواند در عملکرد جنسی و جسمی این افراد اثرات مستقلی ایجاد کند.
کار کردن با فرد معلول نخاعی خاص است زیرا آن ضایعه می تواند برای آن فرد منحصر به فرد باشد از اینرو ما نمی توانیم اظهار کنیم هرکسی یک سری ضایعه نخاعی دارد حتما مشکل خاصی دارد بلکه آنها می توانند با یک سری تحریکات فیزیکالی مساله نعوظ را هم داشته باشند؛ گاهی نیاز است از یک سری لوازم مانند وکیوم ها، پروتز یا آمپول هایی برای برانگیختگی جنسی این افراد استفاده کنیم.
هنگامی که راجع به معلولیت صحبت می کنیم، اغلب مردم ذهن شان به سمت ضایعه نخاعی گرایش پیدا می کند؛ هرچند افراد ضایعه نخاعی طیف بارزی از لحاظ مشکلات جسمی و جنسی در میان معلولان دارند اما کسانی که دچار محرومیت های شنوایی، بینایی، لامسه هستند نیز مانند افراد قطع عضوی در عملکرد جنسی شان دچار مشکل هستند.
اغلب تصور می کنیم کسانی که دچار عقب مانده ذهنی هستند، اصلا نیاز جنسی ندارند. نابینایان و ناشنوایان هم چون مشکلی در اندام های جنسی شان ندارند، پس قطعا مشکل جنسی ندارند. فقط افراد دارای ضایعه نخاعی هستند که در برقراری رابطه جنسی دچار مشکل هستند. متاسفانه این اندیشه نادرست گاهی در میان متخصصان نیز دیده می شود.
اغلب تصور می کنیم که یک فرد ناشنوا یا نابینا هیچ مشکل جنسی ندارد. در حالی که مشکل جنسی این افراد خاص و ویژه است. متاسفانه به دلیل کم لطفی و کم موهبتی که نسبت به این گروه از افراد وجود دارد، مشکلات جنسی نیز بر مشکلات معلولیت آنها اضافه شده است.
اکنون با افراد ضایعه نخاعی یا ولیچری به دلیل اینکه تظاهرات جسمانی دارند می توانیم به راحتی احساس همدردی کنیم. حتی می توانیم راجع به حل مشکلات جنسی آنها نیز تفکراتی داشته باشیم اما باید برای معلولان نابینا، ناشنوا، قطع عضو، ضایعه مغزی و عقب مانده ذهنی نیز راهکارها و تدابیری تحت عنوان مشکلات جنسی بیندیشیم.
تصویب قانون سلامت جنسی معلولان در سال 2008 حاصل چکش کاری 10 تا 15 ساله ای فعالان این حوزه است. اکنون ما در سال 2020 با فاصله ای کمی نسبت به کشورهای پیشرو این قضیه را با شتابی منطقی در کشورمان دنبال می کنیم.
خوشبختانه هم اکنون جایگاه ایران از نظر فرهنگ سازی و رفع مشکلات سلامت جنسی معلولان با تربیت نیروهای متخصص این حوزه و پوشش های خبری رسانه های دیداری و شنیداری نسبت به سال های پیش بسیار ارتقا یافته و جامعه ایرانی اکنون نسبت به این قضیه بسیار هوشیار تر شده است.
جبران خلیل جبران جمله زیبایی دارد. او می گوید راهکار نجات کشورهای در حال توسعه این است که پرش از تکنولوژی و مدرنیته داشته باشند. یعنی ما باید مشاهده کنیم کشورهای توسعه یافته روی چه چیزی کار می کنند ما نیز همان کار را دنبال کنیم.
اکنون کشورهای اروپایی از مبحث عمومی سلامت جنسی گذر کرده و وارد مرحله تخصصی شده اند و به مباحث خاصی مانند سلامت جنسی معلولان، سلامت جنسی افراد مبتلا به MS، سلامت جنسی افراد سرطانی و... ورود پیدا کرده اند. پسندیده است که ما نیز در ایران به این مباحث بپردازیم. من تصور می کنم اکنون جایگاه ایران در این زمینه مناسب است و به موقع پیرامون این مساله حرکت کرده ایم. امیدوارم در آینده ای نزدیک نیز اغلب موانع این قضیه رفع شود.
گزارش از: خانم فرزانه صدقی
منبع سینا نیوز